กลุ่มโบราณสถานสระมรกต

        
          ตั้งอยู่ในตำบลโคกไทย อำเภอศรีมโหสถ
ห่างจากอำเภอเมืองไปตามทางหลวงหมายเลข 319
ถนนสุวินทวงศ์เป็นระยะทางประมาณ 24 กม. เป็นกลุ่ม
โบราณสถานทางพุทธศาสนาซึ่งมีการก่อสร้างซ้อนทับกัน
มาหลายสมัย เริ่มตั้งแต่ก่อนพุทธศตวรรษที่ 11 เป็นต้นมา 
จนกระทั่งถึงพุทธศตวรรษที่ 18 ประกอบด้วยสิ่งก่อสร้าง
ศิลาแลงและอิฐ ส่วนใหญ่คงเหลือรากฐานเฉพาะอาคารเท่านั้น 
       เมื่อ พ.ศ. 2529ระหว่างการขุดแต่งได้ค้นพบ
รอยพระพุทธบาทคู่สลักอยู่บนศิลาแลงที่ฝ่าพระบาทสลัก
รูปธรรมจักรนูนทั้งสองข้างระหว่างรอยพระบาทมีการ
กากบาทสลักลึกเป็นร่อง ตรงกลางมีหลุมสันนิษฐานว่า 
มีไว้เพื่อปักฉัตรหรือร่มรอยพระพุทธบาทคู่นี้คาดว่า
สร้างขึ้นสมัยทวารวดีถึงสมัยลพบุรีนับเป็นรอยพระพุทธบาท
ที่ใหญ่และเก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย 

        บริเวณใกล้กันมี บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งพบพระพุทธรูป และโบราณวัตถุเป็นจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมี สระมรกต 
ซึ่งเป็นสระรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ากว้างประมาณ 115 เมตร
ยาว 214 เมตร ลึก 3.50 เมตร มีพื้นที่ประมาณ 25 ไร่ 
สันนิษฐานว่าขุดขึ้นมาเพื่อใช้เป็นแหล่งน้ำและได้นำ
ศิลาแลงไปใช้ในการก่อสร้าง นอกจากสระมรกตแล้ว 
ยังมีสระบัวหล้า และ อาคารศรีมโหสถจัดแสดงนิทรรศการ
ความรู้เกี่ยวกับโบราณสถานเมืองศรีมโหสถและจัดแสดง
โบราณวัตถุที่ค้นพบในบริเวณนั้น ที่สำคัญ ๆ เช่น 
จารึกเนินสระบัว (ศิลาจารึกหลักที่ 56)เป็นศิลาจารึก
หินทรายสีขาวขนาดกว้าง 40 ซม. ยาว 177 ซม. 
เดิมถูกขนย้ายจากโบราณสถานใกล้สระบัวหรือสระบัวล้า 
มาพิงไว้ที่โคนต้นโพธิ์   วัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ์ 
ได้รับการสำรวจและทำสำเนาครั้งแรกเมื่อ
วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 โดยนายชิน อยู่ดี 
ปัจจุบันจารึกนี้จัดแสดงอยู่ภายในอาคารศรีมโหสถ

 

                                                    รอยพระพุทธบาท

                                                        บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์

แผนที่แสดงที่ตั้งโบราณสถานสระมรกต