 |
โครงการอนุรักษ์ทรัพยากรข้าวป่าในสภาพธรรมชาติ
|
|
โครงการอนุรักษ์ทรัพยากรข้าวป่าในสภาพธรรมชาติ
|
|
|
ข้าวป่า เป็นข้าวที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยทั่วไปจะพบเห็นในลำคลองข้าง ๆ ทาง ในแอ่งน้ำริมแปลงข้าวปลูกหรือในแปลงข้าวปลูก ชื่อข้าวป่าอาจถูกเรียกแตกต่างกันไป เช่น ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือเรียกว่า หญ้าข้าวนก ภาคกลางเรียกข้าวละมาร หรือ หญ้าละมาน เป็นต้น จากข้าวป่าที่สำรวจพบทั่วโลก 21 ชนิด พบว่ามีในประเทศไทย อย่างน้อย 5 ชนิด ข้าวป่าบางชนิดเป็นบรรพบุรุษของข้าวปลูกและมีความหลากหลาย ทางพันธุกรรมสูง ปัจจุบันมีการนำข้าวป่ามาทำประโยชน์น้อยมาก เนื่องจากยังมีข้อมูล ไม่เพียงพอ สาเหตุจากมนุษย์ให้ความสำคัญต่อความหลากหลายทางชีวภาพน้อยเกินไป ข้าวป่าเหล่านี้ใกล้จะสูญพันธุ์อันเนื่องมาจากการพัฒนาประเทศ การขยายเมือง สร้างถนน สร้างเขื่อน ตลอดจนการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ในการเพิ่มผลผลิตพืช เช่น การปลูกข้าว พันธุ์ดี ยิ่งกว่านั้นข้าวป่าบางชนิดมีการแพร่กระจายในบริเวณจำกัด ติดเมล็ดน้อย จึงมีความ เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์อย่างมาก มีรายงานว่าในช่วงระยะเวลาเพียง 10 ปี (พ.ศ.2526-2536) ปริมาณข้าวป่าในประเทศไทยลดลงถีง 23 % แม้ว่าสถาบันวิจัยข้าว กรมวิชาการเกษตร ได้พยายามรวบรวมและนำเมล็ดป่าเหล่านี้มาอนุรักษ์ไว้ในที่ปลอดภัยนอกถิ่นเดิม (Ex situ conservation) และในธนาคารเชื้อพันธุ์ (Genebank) แล้วก็ตาม แต่ยังไม่สามารถ ป้องกันการเสื่อมทางพันธุกรรมหรือสูญพันธ์ได้ทั้งหมด และยังเป็นการหยุดวิวัฒนาการ ตามธรรมชาติของข้าวป่าอีกด้วย ดังนั้นการอนุรักษ์ทรัพยากรข้าวป่าในสภาพธรรมชาติ (In situ conservation of wild rice)จึงเป็นวิธีการที่เหมาะสมให้ข้าวป่า ยังคงมีวิวัฒนาการด้านความหลากหลายทางพันธุกรรมต่อไป
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี
ทรงเล็งเห็นความสำคัญ
เป้าหมายของโครงการอนุรักษ์ทรัพยากรข้าวป่า
ในสภาพธรรมชาติคือ
|
||
|
|
|||
|
|
|||
|
|
|||
|
ข้าวชนิดต่าง ๆ
ที่ควรรู้จัก ข้าวป่า (Wild Rice) ข้าวป่าประเภทแรก เป็นข้าวป่าที่เป็นเครือญาติของข้าวที่คนไทย บริโภคทุกวัน อยู่ในสกุลเดียวกัน (Oryza) มีประโยชน์ในการใช้เป็นเชื้อพันธุ์ เพื่อผสมและปรับ ปรุงคุณภาพของข้าวปลูก จึงจำเป็นต้องอนุรักษ์สายพันธุ์ไว้ให้คงอยู่ตลอดไป ปัจจุบันสภาวิจัยข้าว ได้รักษาไว้ในสภาพป่าถิ่นเดิมอยู่หลายแห่ง เช่น ปราจีนบุรี นนทบุรี สุพรรณบุรี และนครนายก เป็นต้น โครงการวิจัยที่น่าสนใจเกี่ยวกับข้าวป่าในขณะนี้ได้แก่ การผสมข้ามพันธุ์ข้าวป่ากับข้าวปลูก ให้ข้าวปลูกสามารถอยู่ข้ามปีได้หลายปีๆ โดยไม่ต้องปลูกใหม่และเกาะยึดหน้าดินไม่ให้เกิดการ ชะล้างอย่างรุนแรงในต้นฤดูฝน อีกโครงการหนึ่งได้แก่การปรับปรุงข้าวปลูกให้มีเมล็ดและสีคล้าย ข้าวป่า แต่รสขาตินุ่มนวลเหมือนข้าวป่าอเมริกัน หรือที่เรียกในเมืองไทยว่าข้าวป่ายักษ์ (Giant Wild Rice)ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวสนพระราชหฤทัยและพระราชทานคำแนะนำ ให้ทดลองปลูกศึกษาเพื่อไม่ให้ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ ข้าวป่ายักษ์ (Wild Rice) อาหารฝรั่งประเภทสัตว์ปีก เช่น เป็ด หรือห่าน จะมีข้าว ชนิดหนึ่งเป็นเครื่องเคียงประเภทผักมาด้วยลักษณะเมล็ดจะใหญ่ยาวกว่าข้าวเมล็ดยาวของไทย มีสีม่วงเข้มรสชาติคล้ายข้าวซ้อมมือแต่นุ่มนวลกว่า ข้าวชนิดนี้เป็นพืชวงศ์หญ้า แต่คนละสกุล (Genus) กับข้าวปลูกต้องนำเข้าจากสหรัฐอเมริการาคาค่อนข้างแพงมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Zizania aquatica ชื่อสามัญมีหลายชื่อ เช่น wild rice, indian rice, water rice, water oats เป็นพืชพื้นเมืองขึ้นตามริมน้ำ หนองบึง ในสหรัฐอเมริกาตอนเหนือ แคนาดา และ ภาคเหนือของประเทศจีน พวกนกเป็ดน้ำ และห่านชอบกินเป็นอาหารในเขตอนุรักษ์ป่าของสหรัฐ อเมริกาและแคนาดาจะมีขึ้นอยู่มากตามธรรมชาติ พืชชนิดนี้ยังไม่เคยพบในประเทศไทย สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถทรงเคยนำเมล็ดพันธุ์จากสหรัฐอเมริกาเข้ามาเมื่อประมาณ ปีพ.ศ.2529 สถานีวิจัยข้าวได้ทดลองปลูกตามสถานีทดลอง และศูนย์วิจัยต่าง ๆ แต่ก็ยังไม่ประสบ ผลสำเร็จเท่าที่ควร ต้นไม่แข็งแรงและยังไม่เหมาะสมกับสภาพดินฟ้าอากาศของประเทศไทย ข้าวไม่แตกกอและเมล็ดก็เล็กกว่าพันธุ์เดิม ข้าวป่ายักษ์มีชื่อภาษาอังกฤษว่า Wild Rice เช่นเดียวกัน บางท่านจึงเข้าใจสับสนกับข้าวป่า (Oryza spp.) ซึ่งเป็นพืชคนละสกุลกัน จึงใช้ ชื่อไทยว่าข้าวป่ายักษ์ ข้าวกล้อง (Brown Rice) คือข้าวเปลือกทุกพันธุ์ทั่วไป ที่กะเทาะเอาเปลือก (แกลบ) ออกอย่างเดียวเท่านั้น ไม่มีการขัดสีเอาเยื่อหุ้มเมล็ดออกเหมือนข้าวสารขาวทั่วไป จึงมีคุณค่าทาง อาหารสูงกว่าข้าวขาวมาก และมีกากมากกว่าทำให้ท้องไม่ผูกแต่เมื่อหุงต้มแล้วจะแข็งกระด้างกว่า ข้าวขาว ข้าวกล้องมักมีสีคล้ำกว่าข้าวขาว บางพันธุ์มีสีน้ำตาล น้ำตาลเทา น้ำตาลเข้ม น้ำตาลแดง ม่วง และบางที่ม่วงจนเกือบดำ บางคนเชื่อว่าข้าวกล้องสีน้ำตาลแดง (ข้าวแดง) มีคุณค่าทางอาหาร สูงกว่าข้าวกล้องชนิดขาว ในอดีตมีผู้บริโภคน้อยและราคาถูก ดังนั้นหน่วยทหารและเรือนจำเท่านั้น ที่ใช้ข้าวกล้องแดงหุงเลี้ยงทหารและนักโทษ ปัจจุบันมีข้าวกล้องหลายชนิดที่มีรสชาติอร่อย นุ่มนวล และมีกลิ่นหอม เช่น ข้าวกล้องของข้าว พันธุ์ข้าวขาวดอกมะลิ 105 พันธุ์ข้าวเจ้าหอมสุพรรณบุรีและพันธุ์ข้าวเจ้าหอมคลองหลวง 1 เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีข้าวกล้องชนิดเมล็ดสีแดงอีกหลายพันธุ์ ซึ่งมีกลิ่นหอมคล้ายข้าวขาวดอกมะลิ 105 และกำลังได้รับความนิยมมาก |
 อาหารที่ทำจากข้าวป่าอเมริกัน  อาหารที่ทำจากข้าวกล้อง  อาหารที่ทำจากข้าวกล้อง |
.........................................................................................................
สารสนเทศจังหวัดที่ตั้งสาขาวิทยบริการเฉลิมพระเกียรติมหาวิทยาลัยรามคำแหง
| เกี่ยวกับโครงการ
| ผู้ร่วมสนับสนุน
| สารสนเทศฯสาขาวิทยบริการฯ
| สารสนเทศจังหวัดปราจีนบุรี
| มหาวิทยาลัยรามคำแหง
|
สารบัญหลัก|
ประวัติ แผนที่ | สภาพทั่วไป
| สภาพทางสังคม | สภาพทางเศรษฐกิจ
| การท่องเที่ยว | ศิลปวัฒนธรรม
|
| โครงการพัฒนาส่วนพระองค์
| โครงการอนุรักษ์พันธุ์ข้าวป่า
| บุคคลดีเด่น | เอกสารอ่านเพิ่มเติม
| เว็บไซต์ที่เกี่ยวข้อง
|
ค้นหา(
ดรรชนีคำ) |
